Της Αναστασίας Διακίδη
Ο Πνευματισμός ονομάζεται το σύνολο των πρακτικών ή των μέσων που χρησιμοποιούνται για την επικοινωνία με τα πνεύματα των νεκρών και αναπτύχθηκε κατά το 19ο αιώνα κυρίως στις αγγλόφωνες χώρες, Αγγλία και Αμερική, και εξαπλώθηκε, ενώ σύντομα έγινε θρησκευτικό κίνημα διχάζοντας την κοινή γνώμη της εποχής. Το φαινόμενο πήρε διαστάσεις φρενίτιδας καθώς οι σεάνς έγιναν της μόδας και κάθε αριστοκράτης μέχρι το τέλος τις δεκαετίας είχε παρευρεθεί τουλάχιστον σε μια. Μεγάλες προσωπικότητες, όπως η ίδια η Βασίλισσα Βικτώρια με τον Πρίγκιπα Αλβέρτο, ο Ντίκενς, ο Σερ Άρθουρ Κοναν Ντόυλ, ακόμη και επιστήμονες όπως ο Φρόιντ, είχαν γοητευθεί από το φαινόμενο.
Ο Πνευματισμός είχε απήχηση στις μεσαίες και ανώτερες τάξεις, όπως προαναφέρθηκε, και έφερε αναστάτωση αλλά και ελπίδα σε όσους έψαχναν επιστημονικές εξηγήσεις για το μυστήριο του θανάτου αλλά και το εύρος του ανθρώπινου πνεύματος. Κάποιοι άλλοι κινήθηκαν προς τον Πνευματισμό από ανάγκη να απαλύνουν τον πόνο της απώλειας. Το φαινόμενο επιβίωσε για μισό αιώνα παρά την κριτική και άρχισε να χάνει έδαφος όταν πολλά μέντιουμ αποκαλύφθηκε ότι ήταν απλά απάτη.
Το φαινόμενο του Πνευματισμού ξεκίνησε στις αρχές του 1840 και έγινε μόδα τα αμέσως επόμενα χρονια, ωστόσο, οι απαρχές του φαινομένου ήταν τον προηγούμενο αιώνα στα τέλη του 18ου, όταν ο Γερμανός γιατρός Φρανς Μέσμερ ξεκίνησε τα πειράματά του με τον ζωικό μαγνητισμό που μελετούσε την φυσική ενέργεια του κάθε έμβιου όντος και η μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε ήταν κατά βάση η ύπνωση. Ο Μεσμερισμός, κατά τον Μέσμερ, επικράτησε για 50 περίπου χρόνια και είχε ιδιαίτερη δημοφιλία ακόμη και μετά το θάνατο του ιδίου, ειδικότερα γύρω στο 1830, μια δεκαετία περίπου πριν τον Πνευματισμό.
Το αστρονομικό φαινόμενο που εξηγεί το ενδιαφέρον πλεόν του ανθρώπου για την έρευνα και την επικοινωνία (ακόμη και με ύπνωση!) ήταν η σύνοδος του Δία με τον Ουρανό του 1775 στο ζώδιο των Διδύμων. Ο συνοδικός αυτός κύκλος σχετίζεται τις ευκαιρίες επέκτασεις και καινοτομίας ενώ προάγει τη γνώση με τρόπους εκκεντρικούς αλλα και ριζοσπαστικούς για την εκάστοτε εποχή. Δεν είναι λοιπόν τυχαίο, ότι ο Μέσμερισμός και τα πειράματα με τον ηλεκτρισμό, μη ξεχνάμε το Γαλβινισμό που επίσης μελετήθηκε την ίδια περίοδο με το Μεσμερισμό, βρήκαν πρόσφορο έδαφος στα τέλη του 18ου αιώνα.
Το 1828 ο πλανήτης Ουρανός, ένας από τους πλανήτες που μας δίνει τις μόδες της εκάστοτε εποχής, έμπαινε στο ζώδιο της μοντέρνας κυβέρνησής του, τον Υδροχόο. Τα 7-8 χρόνια της παραμονής του στο ζώδιο αυτό, σηματοδοτήθηκαν με τεχνολογικές ανακαλύψεις, όπως τα πρώτα πειράματα με τα ατμοκίνητα τρένα, έγιναν επαναστάσεις σε αποικίες και χτίστηκε το Άγαλμα της Ελευθερίας. Σίγουρα πολύ Υδροχοικά γεγονότα. Έτσι λοιπόν οτιδήποτε προοδευτικό και επαναστατικό είχε διέξοδο σε μια εποχή πειραματιζόταν και φλέρταρε με την ιδέα του Μοντερνισμού. Επίσης το 1831 είχαμε ακόμη μια σύνοδο του Δια με τον Ουρανό, αυτη τη φορά στον Υδροχόο και εκείνα τα χρόνια αναζωπυρώθηκε το ενδιαφέρον για την ύπνωση, τη φρενολογία και την ψυχολογία.
Φτάνουμε έτσι στο 1840, ημερομηνία που θεωρείται επίσημα η έναρξη του Πνευματισμού και παρατηρούμε ότι στο πλανητικό σκηνικό υπήρχαν αρκετά αξιοσημείωτα γεγονότα. Αρχικά οι πλανήτες που δίνουν τις τάσεις είναι ο Ουρανός, στους Ιχθύες πια, και ο Ποσειδώνας στον Υδροχόο σε αμοιβαία υποδοχή [ Ο Ουρανός κυβερνά τον Υδροχόο και ο Ποσειδώνας τους Ιχθύες. Τότε ήταν αντίστροφα. Αυτό λέγεται αμοιβαία υποδοχή]. Ο Ποσειδώνας πλανήτης που σχετίζεται με τη μεταφυσική στο ζώδιο του Υδροχόου, χρησιμοποιεί μοντέρνες μεθόδους για να απαντηθούν τα μεγάλα ερωτήματα. Ο Ποσειδώνας πλανήτης επίσης που κυβερνά τον ύπνο, τις ουσίες (μη ξεχνάμε ότι η κοκαΐνη ήταν περιζήτητη τότε), τα Υπερβατικά φαινόμενα, το μυστικισμό και τις απάτες. Αυτοί οι δυο λοιπόν, Ουρανός και Ποσειδώνας, έδρασαν μαζί, και διαμόρφωσαν την φρενίτιδα με τα μεντιουμ. Σίγουρα ήταν ακραίο, ριζοσπαστικό και, καθόλου τυχαία, πήρε διαστάσεις θρησκείας και κινήματος. Σύντομα άρχισαν να μελετώνται όλα τα ψυχικά φαινόμενα από την μετεώριση, την αυτόματη γραφή, την τηλεκίνηση, τις εμφανίσεις φαντασμάτων και την παραψυχολογία. Επίσης, οι δυο αυτοί σχετίζονται και με την τέχνη της φωτογραφίας και όλοι λίγο πολύ έχουμε δει τις διάσημες βικτωριανές φωτογραφίες όπου υποτίθεται ότι υπάρχουν απαθανατισμένα φαντάσματα.
Το 1843 είχαμε μια σύνοδο Δια – Ποσειδώνα στον Υδροχόο που μεγένθυνε την τάση και έδωσε και τα στοιχεία της Παγκοσμιότητας. Με τις συνόδους των δυο αυτών, έχουμε γκουρού αληθινούς και απατεώνες να εμφανίζονται και να υπόσχονται θαύματα, έχουμε έξαρση θρησκευτικών φαινομένων και η διάκριση θολώνει έναντι του μυστηριακού.
Τα χρόνια που ακολούθησαν οι Βικτωριανή Αγγλία είχε φτάσει στα όρια της ψύχωσης με το φαινόμενο που οδήγησε σε μια εμμονή με το θάνατο. Οι τρομοκράτες πλανήτες, Κρόνος και Πλούτωνας έκαναν σύνοδο το 1851 στον Ταύρο, οδηγώντας τον κόσμο σε αβεβαιότητα για το μέλλον (το είδαμε και φέτος 2020 που αυτοί έκαναν σύνοδο τον Ιανουάριο και μας έφεραν τον φόβο και τους περιορισμούς) μιας και λίγο αργότερα ξέσπασε ο πόλεμος της Κριμαίας και στην Αμερική ο Εμφύλιος. Η ανάγκη να πιστέψει ο άνθρωπος ότι υπάρχει ζωή μετά, σαφέστατα έδινε στήριγμα και μια ελπίδα ότι η ζωή δεν είναι μάταιη.
Σε κοινωνικό επίπεδο, η γυναίκα ήταν καταπιεσμένη. Η σεξουαλικότητα το ίδιο. Η υστερία, που ήταν επίσης της μόδας τότε, ήταν απλά η σεξουαλικότητα που πάσχιζε να βγει από τον κορσέ και μια επαναστατική παθολογική συμπεριφορά έναντι της καταπίεσης και του καθωσπρεπισμού. Τα γοτθικά μυθιστορήματα, που έβγαιναν τότε σωρηδόν, περιέγραφαν τις αγωνίες της ψυχής μέσα από το φάντασμα που στοίχειωνε το σπίτι. Η φρενοβλαβής σύζυγος που είχε καταληφθεί από το πνεύμα έψαχνε μια διέξοδο στην ατελείωτη βαρεμάρα της ζωής της και άρχιζε να φαντάζεται ή να καταλαμβάνεται, όχι από το πνεύμα του νεκρού, αλλά από το πνεύμα της ίδιας που πάσχιζε να ελευθερωθεί. Καθόλου τυχαίο ότι το πνευματιστικό κίνημα, είχε μέλη κυρίως γυναίκες οι οποίες φυσικά ήταν κατά της δουλείας και υπέρ της γυναικείας χειραφέτησης.
Ανεξάρτητα από την πίστη ή όχι στο φαινόμενο, το γεγονός ότι κράτησε μισό αιώνα και κατάφερε να κάνει λαμπρά μυαλά της εποχής να αναρωτιούνται για την εγκυρότητά του, σίγουρα δίνει στο φαινόμενο μια χρησιμότητα. Μαζί με τους καιροσκόπους που απλά εκμεταλλεύτηκαν τη μόδα της εποχής για να βγάλουν χρήματα, υπήρχαν και επιστήμονες ή άνθρωποι που μελέτησαν τον Πνευματισμό και συνέλεξαν πληροφορίες για ανθρώπους που, όπως φαίνεται, είχαν πράγματι ψυχικές δυνάμεις και μπορούσαν να λειτουργήσουν ως διάμεσοι μεταξύ των πεδίων. Ένας από τους ανθρώπους που πίστεψε στον Πνευματισμό και τον μελέτησε, γράφοντας βιβλία και αργότερα ίδρυσε και το θρησκευτικό κίνημα στη Βραζιλία, ήταν ο Γάλλος δάσκαλος Αλάν Καρντέκ. Η χαρτογράφηση των ψυχικών ικανοτήτων του ανθρώπου, είναι ένα αξιοσημείωτο γεγονός στην παγκόσμια ιστορία γιατί προάγει τη γνώση της ψυχολογίας, της ανθρωπολογίας και της ιατρικής, ενώ φέρνει τον άνθρωπο ένα βήμα πιο κοντά στις απαντήσεις που τα υπαρξιακά μυστήρια για αιώνες ταλανίζουν την Ψυχή.
Comments